Któż nie chciałby być okazem zdrowia a jednocześnie świetnie wyglądać i w pełni cieszyć się życiem? W mediach bardzo dużo uwagi zwraca się obecnie na zdrowy styl życia, zarówno aktywność fizyczną jak i właściwe odżywianie, co samo w sobie jest zjawiskiem pozytywnym i może sprzyjać profilaktyce chorób cywilizacyjnych oraz dieto zależnych, wpisuje się również w piramidę zdrowego odżywiania. Niestety, coraz częściej zdarza się, że w dążeniu do wymarzonego celu zaciera się granica za którą koszty przewyższają już zyski. Osoby dotknięte ortoreksją skrupulatnie wybierają składniki pożywienia zwracając uwagę na ich jakość, skład, źródło pochodzenia, stopień przetworzenia żywności, zawartość substancji konserwujących i dodatków, sposób pakowania, wybierają skrupulatnie sposób przygotowania potraw.
Można by tutaj zadać pytanie – i w czym problem? Przecież o to właśnie chodzi żeby jeść żywność dobrej jakości i być zdrowym. Rzecz w tym, że gdy obsesyjne skupienie uwagi na jedzeniu i jego jakości wpływa negatywnie na wiele sfer życia, w tym na życie społeczne, trudno już mówić o zdrowiu, które z definicji jest nie tylko brakiem choroby, ale też dobrostanem biologicznym, psychologicznym i społecznym. Ortoreksja związana jest z próbą osiągnięcia optymalnego zdrowia dzięki ścisłej kontroli diety. Nie jest po prostu zdrowym odżywianiem, ale patologiczną koncentracją na spożywaniu zdrowego jedzenia, a także jest związana z przesadną kontrola jego jakości oraz ilości. Cechą charakterystyczną jest także uczucie satysfakcji lub wyrzuty sumienia w zależności od tego, na ile udało się zrealizować założenia planu żywieniowego danego dnia.
Ortoreksja nierzadko towarzyszy anoreksji i bulimii, dotyka także osób, które z powodu choroby, nietolerancji lub alergii na określone pokarmy zmuszone są je eliminować z diety i są zmuszone kontrolować skład pożywienia. Często towarzyszy również osobom, których sposób funkcjonowania utożsamiany jest z ideałem zdrowego stylu życia, czyli uprawiającym sport, w tym przede wszystkim sporty sylwetkowe. Każdy kto zetknął się z kulturystyką i fitness choć raz zapewne słyszał hasło „czysta micha”.
Pożywienie pełni jednak w naszym życiu tak wiele funkcji, iż można by napisać o tym odrębny artykuł. Nie jest jedynie paliwem dającym nam energię do życia i zaspokajającym głód, choć często tak właśnie jest traktowane w świecie sportów sylwetkowych i świecie fitnessu. Nie sposób zignorować faktu, że wokół biesiadnego stołu odbywają się wszystkie ważne rodzinne i przyjacielskie spotkania i że ma to duże znaczenie m.in. w podtrzymywaniu więzi i relacji, okazywaniu wsparcia, zainteresowania. Już dla niemowlęcia jedzenie oznacza nie tylko zaspokojenie głodu fizycznego i fizyczną bliskość rodzica, pierś matki, która daje mleko – oznacza także miłość, opiekę, czułość, bliskość i więź, które są równie ważne i potrzebne do życia.
Mówi się „jesteś tym, co jesz”, ale to, co jemy nie definiuje nas jako ludzi. Człowiek to coś więcej niż tylko suma części, to coś więcej niż ciało i pożywienie, które przyjmuje. Balans między dbałością zarówno o ciało jak i o psychikę jest niezbędny do zachowania zdrowia, warto o tym pamiętać. Jeżeli zastanawiasz się czy masz ortoreksję lub jesteś nią zagrożony możesz wykonać dostępny w Internecie test ORTO-15 autorstwa dr Anny Brytek-Matery i jej współpracowników. Nie służy on do ostatecznej diagnozy, ale jest narzędziem służącym do samoobserwacji. W sytuacji, gdy zachowania ortorektyczne rzutują na relacje i funkcjonowanie, powodują nadmierne, obsesyjne skupienie myśli i uwagi na jedzeniu oraz wyrzuty sumienia kiedy nie jest tak idealnie jak miało być, warto skorzystać z konsultacji i w razie potrzeby podjąć psychoterapię.

Autor: Małgorzata Mróz