Psychoterapia Psychodynamiczna
Metoda leczenia polegająca na odkrywaniu nieświadomych przyczyn pojawiających się objawów bądź dolegliwości. Bazą teoretyczną tego nurtu jest psychoanaliza oraz teorie jej twórców takie jak np. teoria popędów Zygmunta Freuda, teoria relacji z obiektem Melanie Klein, psychologia ego czy psychologia self Heinza Kohuta. Współcześnie jedną z najważniejszych metod pracy jest metoda profesora Otto Kernberga, bazująca na koncentracji na przeniesieniu w terapii. W nurcie psychodynamicznym znaczna część psychoterapii jest poświęcona na analizę dynamiki przeżyć psychicznych pojawiających się w relacji między pacjentem a analitykiem. Celem tego rodzaju psychoterapii jest dostarczenie nieświadomego materiału do świadomości, przepracowanie go w relacji terapeutycznej i utworzenie nowych możliwości na interpretacje siebie, innych oraz otaczającego świata, takich które są w miarę możliwości jak najbardziej adekwatne względem rzeczywistości.
Istotną cechą psychoterapii jest sojusz między pacjentem a terapeutą, czyli swoista wieź miedzy tymi osobami, budowana w ramach relacji terapeutycznej i obowiązujących w niej zasad (tzw. setting). Zawarcie sojuszu może być pośrednim celem w psychoterapii, bez niego osiągnięcie planowanych efektów może nie być możliwe.
Jak wygląda psychoterapia?
Zawsze należy zacząć od konsultacji psychologicznej, na którą poświęca się zwykle około 3 spotkań. W tym czasie psychoterapeuta zbiera wywiad, tzn poznaje powód i okoliczności zgłoszenia, motywację do podjęcia leczenia, charakter objawów oraz historię życia pacjenta i jego aktualną sytuację życiową, zgłębiając wszystkie płaszczyzny na jakich dana osoba funkcjonuje. Na około 4 spotkaniu ustala się kontrakt – ustny bądź pisemny, w którym zawiera się cele oraz warunki pracy psychoterapeutycznej. Ustalane są zasady według których odbywają się sesje, takie jak czas, opłaty, miejsce spotkań oraz określane są role pacjenta i psychoterapeuty. Od tego momentu rozpoczyna się psychoterapia, która w przypadku nurtu psychodynamicznego jest niedyrektywna, to znaczy, że psycholog podąża za pacjentem, nie udziela rad, a jedynie analizuje i interpretuje wypowiedzi pacjenta, dając mu informację zwrotną w postaci wiedzy na temat swojego funkcjonowania. Psychoterapia zawsze jest prowadzona w oparciu o dialog między pacjentem a psychoterapeutą.
Psychoterapia systemowa
Znajduje zastosowanie nie tylko w pracy z rodzinami i parami, można ją także wykorzystywać w psychoterapii indywidualnej. Perspektywa systemowa jest przede wszystkim pewnym sposobem rozumienia człowieka. Zakłada, że rodzina jest czymś więcej niż tylko grupą jednostek dzielących wspólną przestrzeń fizyczną i psychiczną, a każdy członek rodziny to jeden z jej wzajemnie na siebie oddziałujących elementów. Każda rodzina jest więc rozumiana jako naturalny system społeczny, posiadający charakterystyczne dla siebie cechy, wykształcony zestaw zasad, cały szereg ról przydzielonych i przypisanych jej członkom. Posiada zorganizowaną strukturę władzy, rozwinięte formy jawnej i ukrytej komunikacji oraz wypracowane sposoby negocjowania i rozwiązywania problemów, mających służyć realizacji różnych zadań. Przyjmuje się, że w obrębie systemu rodzinnego członkowie rodziny są związani więzami uczuciowymi i poczuciem lojalności, których natężenie zmienia się w czasie, choć może utrzymywać się przez całe życie.
Pomysł na stworzenie terapii rodziny ma swoje początki w Stanach Zjednocznych, gdzie powstała w okresie po II wojnie światowej. Jej pionierzy mieli przygotowanie analityczne, co znalazło odzwierciedlenie w ich koncepcjach. Zastanawiano się w jaki sposób funkcjonowanie pary lub rodziny można wyjaśnić przekazami międzypokoleniowymi, a więc sięgając do jej przeszłości. Podejście transgeneracyjne do dziś pozostaje istotnym elementem systemowej terapii rodzin. Wśród ważnych dla rozwoju terapii rodzin postaci znajdują się m.in. Nathan Ackerman, Gregory Bateson, Ivan Boszormenyi-Nagy, Murray Bowen czy Virginia Satir, Irena Namysłowska i Bogdan de Barbaro.
Jak wygląda cały proces?
Pierwsze spotkania, zwykle 3-5 sesji, służą rozpoznaniu sytuacji i oczekiwań każdego z członków rodziny lub pary. Po tym etapie przechodzi się do zawarcia kontraktu w ramach którego ustala się cele, omawia się zasady, w zależności od sytuacji określa czas trwania psychoterapii oraz jej koszty. Każdy uczestnik ma prawo do wyrażania swoich poglądów oraz emocji z zachowaniem zasad wzajemnego szacunku. Rolą psychoterapeuty nie jest ocena moralna pary, rodziny lub poszczególnych członków. Psychoterapeuta zachowuje pozycję neutralną a stawiając hipotezy nie zakłada, iż jest to nieomylne i niezmienne rozumienie sytuacji rodziny. Celem psychoterapii systemowej jest pomoc rodzinie lub parze w przejściu przez kryzys i umożliwienie rozwinięcia zdolności adaptacyjnych ułatwiających radzenie sobie w różnych sytuacjach i okresach życia, często także usprawnienie komunikacji.