Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), depresja, która jest zaburzeniem psychicznym, należy do wiodących przyczyn niezdolności do pracy i niesprawności. Dwa razy częściej dotyka kobiet, a co dziesiąty pacjent zgłaszający się do lekarza pierwszego kontaktu z powodu innych dolegliwości ma pełnoobjawową depresję. Drugie tyle osób doświadcza pojedynczych objawów depresyjnych. Ponad połowa tych przypadków zostaje nierozpoznana, a spośród osób z rozpoznaną depresją tylko połowa otrzymuje adekwatne leczenie.
Do objawów należą m.in. stopniowa utrata radości życia i odczuwania przyjemności, ograniczenie aktywności życiowej, stopniowa utrata dotychczasowych zainteresowań, trudności w podejmowaniu różnych czynności i działań, pesymistyczne myślenie, lęk, narastające uczucie utraty sensu życia, myśli rezygnacyjne, myśli o śmierci i poczucie beznadziejności. Do objawów depresji należą też kłopoty z koncentracją uwagi, pamięcią, zaburzenia snu, obniżenie libido (popęd płciowy), dobowe wahanie samopoczucia, zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet.
Depresja może mieć charakter nawracający jak i przewlekły, co ważne można i należy ją leczyć, szczególnie, że dostępne są obecnie coraz lepsze metody leczenia i terapii depresji. Najlepsze wyniki daje leczenie uwzględniające biopsychospołeczne przyczyny choroby:
• Biologiczne czynniki, to czynniki genetyczne do których m.in. należą czynniki genetyczne, choroby przewlekłe, uzależnienia.
• Psychologiczne czynniki obejmują stresujące sytuacje życiowe, trudności w radzeniu sobie w sytuacjach trudnych, relacje partnerskie, rodzinne, z innymi osobami.
• Społeczne i kulturowe czynniki to sieć wsparcia środowiska, sytuacja zawodowa, materialna, mieszkaniowa.
Warto wiedzieć, że rozpoznanie lub podejrzenie depresji może ustalić każdy lekarz na podstawie szybkiego testu przesiewowego, na który składają się dwa pytania:
1. Czy w ciągu ostatniego miesiąca odczuwał/odczuwała Pan/Pani zmniejszenie zainteresowań lub osłabienie odczuwania przyjemności?
2. Czy w ciągu ostatniego miesiąca czuł/czuła się Pan/Pani smutny/smutna, przygnębiony/przygnębiona, miał/miała poczucie braku nadziei?
Odpowiedź twierdząca na jedno z nich jest wskazaniem do pogłębionej diagnostyki, którą jest badanie psychiatryczne i wywiad, jeśli to możliwe także z członkami rodziny. Należy zgłosić się na konsultację z psychiatrą już kiedy niepokojące objawy w umiarkowanym lub lekkim nasileniu utrzymują się przez okres 2-4 tygodni, m.in. w przypadkach gdy dłużej niż miesiąc utrzymuje się chroniczna bezsenność, przewlekłe choroby somatyczne takie jak cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, niedoczynność i nadczynność tarczycy, choroby neurologiczne (np. udar mózgu), objawy somatyczne o niewyjaśnionym przez lekarza podłożu, brak poprawy stanu zdrowia mimo leczenia, istnieją stresujące i ciężkie wydarzenia życiowe. Bezwzględnie i bezzwłocznie należy zgłosić się po pomoc w sytuacji, gdy pojawiają się myśli samobójcze, gdyż jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia. W takich sytuacjach priorytetem jest ochrona życia i zdrowia.
W przypadku depresji istotna jest dokładna diagnostyka w zakresie zaburzeń i chorób psychicznych (zaburzenia lekowe, nadużywanie substancji psychoaktywnych), ale także współwystępujących chorób somatycznych, m.in. tych, o których była mowa wyżej. W diagnostyce depresji stosuje się również kwestionariusze i testy, np. inwentarz depresji Becka, skalę depresji Hamiltona, skalę Montgomery-Asberg, co jest bardzo pomocne, jednak niewystarczające i nie może zastąpić diagnostyki psychiatrycznej. O metodach leczenia depresji można będzie przeczytać już niebawem w kolejnych częściach. Zapraszamy.
Autor: Małgorzata Mróz